De gemeente Oosterzele organiseerde deze morgen maandag 11 november een bezinningsmoment ter gelegenheid van Wapenstilstand. De bezinning vond dit jaar plaats in de Sint-Christoffelkerk in Scheldewindeke. Oosterzele herdenkt elk jaar de wapenstilstand van 11 november 1918. Dit jaar deed ze dat met een bezinningsmoment en aansluitende bloemenhulde aan het monument van de gesneuvelden in de Sint-Christoffelkerk in Scheldewindeke.
De Koninklijke Muziekvereniging ‘Voor God en Vlaanderland’ zorgde voor de muzikale omlijsting. Burgemeester Johan Van Durme en een Nationale Strijdersbond-vertegenwoordiger hielden daarna een toespraak aan het monument van de gesneuvelden. De toespraak van de burgemeester kan u hieronder integraal lezen.
Toespraak burgemeester
Beste aanwezigen
Als ge van ze leven in de westhoek passeert
Ja ’t is den oorlog da ‘j hier were vindt
En ’t graf van duizend soldoaten
Altied iemands voader altied iemands kind
Met dat citaat uit ‘Duizend soldaten’ van Willem Vermandere startte ik 6 maanden geleden mijn toespraak naar aanleiding van de slag bij Gijzenzele-Kwatrecht herdenkingen.
Voor diegenen die er toen niet bij waren, kom ik er graag op terug, want in het licht van de actualiteit zijn een aantal zaken relevanter dan ooit.
Ik refereerde aan de annexatie van de Krim, waarmee de basis werd gelegd voor de latere inval in Oekraïne.
“En dat we door de vele tientallen jaren van relatieve vrede we misschien iets te naïef zijn uitgegaan van de gedachte dat oorlog op het Europese continent structureel iets van het verleden was. De twee wereldoorlogen liggen ver achter ons; en hoewel de gevechten in Joegoslavië en recenter de Donbas dichterbij kwamen, bleven ze tegelijkertijd gevoelsmatig op grote en veilige afstand. Tot die februari nacht van 2022, toen Vladimir Poetin met een brutale aanval op het soevereine Oekraïne een eind maakte aan de vrede die wij als zekerheid beschouwden. De oorlog is onmiskenbaar teruggekeerd op het Europese continent.”
Met als gevolg de grootste vluchtelingencrisis in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
Deze drieste inval hertekende drastisch de gekende veiligheidsorde van na de Tweede Wereldoorlog en luidde tegelijk het abrupte einde in van een lange periode van vrede in Europa. Intussen is de oorlog bijna 3 jaar aan de gang en is een snel einde niet in zicht, integendeel. In oktober vorig jaar –ook al meer dan een jaar geleden intussen – stak Hamas het vuur aan de lont van het smeulende kruitvat van het Midden-Oosten, met de gekende escalaties in het ruime Midden-Oosten als gevolg, Het houdt niet op …
Het is ontnuchterend, maar jammer genoeg van alle tijden: jonge mannen worden nog steeds als kanonnenvlees de loopgraven ingestuurd onder het mom van eeuwige roem. Altijd iemands kind … In Oekraïne, in Gaza, Jemen, Soedan, … het lijstje is schier onuitputtelijk.
Ik sloot mijn betoog 6 maanden geleden af met een boodschap van hoop. Dat het niet par tij X of Y was dat moet winnen, maar dat het de vrede is die moet dat doen. Dat het de oorlog is die moet verliezen. Gaza, Israël, … de wereld snakt niet naar een staakt-het-vuren, maar naar een staakt-het-moorden.
“De grote uitdagingen, meest nog voor Europa en zeker na de Amerikaanse presidentverkiezingen van vorige week, liggen in de geopolitieke arena, vertelde ik; de keuzes die we daar maken de komende jaren, zullen van grote invloed zijn op onze economische stabiliteit en welvaart.” Met een overdonderende overwinning van republikeins presidentskandidaat Donald Trump zijn die uitdagingen eensklaps exponentieel groter geworden.
Niet enkel wapens en munitie zijn belangrijk. Willen we geopolitiek denken en handelen, dan moet de Westerse wereld, dat zijn naast de Europese Unie ook de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk nadenken over nieuwe partnerschappen op vlak van voedsel, energie en defensie. Dat impliceert ook nadenken over de plaats die Rusland en China kunnen innemen in de nieuwe wereld, over de rol van India, maar bovenal over de rol van Europa.
Vandaag lijkt dat nog onrealistisch, maar nog voor het einde van de Tweede Wereldoorlog pleitte de Nederlands-Amerikaanse geopolitieke denker Nicholas Spykman voor het ondenkbare, namelijk een nieuwe orde waarbij Duitsland en Japan strategische samenwerkingspartners van de VS zouden worden. Het werk van Nicholas Spykman kan inspirerend werken voor de wereld na morgen.
Want Spykman dacht vooruit. In 1919 had Amerika de oorlog gewonnen maar de vrede verloren, zo meende hij. Het einde van de Tweede Wereldoorlog zou niet het einde van de mondiale machtsstrijd zijn, maar het begin van een nieuwe.
Op een moment dat de meeste Amerikaanse soldaten nog overzees moesten worden verscheept, riep Spykman in America’s Strategy in World Politics al op om na te denken over de wereldpolitiek na de oorlog. De tegenstanders van vandaag zijn de bondgenoten van morgen. Het opzetten en onderhouden van nauwe relaties met Duitsland en Japan waren na de 2de wereldoorlog een noodzakelijke voorwaarde en de enige mogelijkheid om de grootmachten van de toekomst, Rusland en China, in balans te houden.
Hoe uitzichtloos de situatie in veel conflicten er vandaag uitziet of aanvoelt, dat mag ons niet tegenhouden om hoopvol te blijven en net zoals Spykman destijds visionair en met open vizier aan de toekomst, die van de vrede, verder te bouwen. “we moeten optimistisch zijn en niet bij de pakken blijven zitten. uit respect voor zij die vielen, voor de moeders en vaders, voor de kinderen van de oorlogsslachtoffers in Gaza en Oekraïne en vandaag heel in het bijzonder voor al diegenen wiens naam op de oorlogsmonumenten waar dan ook staan vermeld.
Europa is een welvarend continent. Als we dat zo willen houden, moeten we handelen en niet afwachten. Oorlog voorspellen is makkelijk, de vrede voorspellen, is moeilijker. Die moet je maken. Door een open economisch, politiek en veiligheidsbeleid te blijven voeren. Door te leren uit onze fouten. Ik wens voor u en onze kinderen en kleinkinderen, de beleidsmakers van morgen die visionaire kijk op de toekomst van harte.
Ik spreek vandaag mijn laatste 11 november rede uit als burgemeester. Ik ben een kind van de complexloze jaren ’60. Het waren de jaren van stijgende welvaart, verlichting van de internationale spanningen door het afnemen van de Koude Oorlog, grotere mobiliteit vooral als gevolg van de auto, meer communicatiemogelijkheden in het bijzonder dankzij de televisie, de introductie van de anticonceptiepil, de verhoging van het opleidingsniveau, …
Het is ook de periode waarin de spreuken van de Bond Zonder Naam menig huiskamer begonnen op te fleuren.
‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’. Het is misschien wel de bekendste spreuk van Bond Zonder Naam. Zo bekend dat ze gemeenschappelijk erfgoed geworden is en we misschien niet eens meer beseffen dat het Phil Bosmans was die de spreuk lanceerde in 1958. Vandaag, 66 jaar later, zijn zijn woorden nog even relevant.
Ik had als hobbypoliticus, raadslid, schepen en later burgemeester van een kleine plattelandsgemeente nooit de ambitie om de wereldorde te bestormen, laat staan te veranderen. Het tweede deel van de spreuk daarentegen was en is essentiëler, want dat is hoe Phil Bosmans die woorden bedoeld heeft: begin bij jezelf. Wat kan ik doen om de wereld een beetje beter te maken? Ontzettend veel, als je er even over nadenkt.
Vriendschap, een luisterend oor, nabij zijn in goede en slechte dagen, hulp bieden, daar zijn waar je nodig bent. Het zijn net die kleine dingen die een groot verschil kunnen maken. Het zijn ook de basishoudingen die ik in mijn politieke loopbaan, de ene keer met meer succes dan de andere keer, heb proberen integreren.
Ik ben ervan overtuigd dat we er als mensen voor mekaar moeten zijn. Daarom lanceer ik de spreuk graag richting de nieuwe gemeenteraad die op 4 december aantreedt. Onthoud dat elk van jullie een belangrijke positieve schakel kan zijn in dat grotere geheel.
De oorlog in Oekraïne, een nieuwe president in Amerika, dichter bij huis de doorgedreven polarisatie waarbij luisteren naar elkaar taboe lijkt te zijn geworden. Wat zou Phil Bosmans daarvan gezegd hebben?
Ik citeer Barbara Torfs, huidig voorzitter van de bond zonder naam:
‘Phil Bosmans was destijds een luis in de pels. Hij opende het eerste vrouwenvluchthuis en nam het op voor gedetineerden in een tijd dat dat helemaal niet evident was. Dat was behoorlijk revolutionair. Hij durfde de problemen te benoemen en bespreekbaar te maken. Maar hij schoffeerde nooit. Zijn woorden en daden waren altijd respectvol en waarde gedreven.
Er is niks mis met twee polen die tegenover elkaar staan. Zolang die polen bereid zijn om naar elkaar te luisteren, indien mogelijk zelfs een beetje naar elkaar toe te groeien.’
Ik sluit – nu voor echt – graag af met een andere spreuk van de bond zonder naam. Die luidt: ‘Zullen we samen…’
Elke nieuwe bondgenoot maakt de wereld een stukje beter. Als we dat allemaal sámen doen, als bondgenoten van mekaar, dan wordt die wereld een grote en betere plek om in te leven. Dat is de kracht van samen.
Ik wens het van harte voor de vrede, voor de wereldleiders, voor de politici die op federaal vlak een regering moeten smeden, in het bijzonder voor de nieuwe ploeg hier lokaal, en bij uitbreiding, voor iedereen, jullie allen hier aanwezig.
Dankjewel voor jullie aandacht, het ga jullie goed en vredig.
